Chú ý khi sử dụng thuốc 3B

3B là tên gọi tắt của các loại thuốc uống, thuốc tiêm mà trong thành phần có thiamin (vitamin B1), pyridoxin (vitamin B6) và cyanocobalamin (vitamin B12). 

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều thuốc 3B với hàng trăm tên biệt dược khác nhau khiến cho nhiều người dễ nhầm lẫn. Một số thuốc có thành phần giống nhau, có cả 3 vitamin này nhưng khác nhau về hàm lượng của mỗi hoạt chất. Đặc biệt, một số biệt dược 3B phối hợp ở liều cao gấp hàng nghìn lần nhu cầu bình thường, dùng điều trị các chứng đau dây thần kinh rất hay được các phòng khám tư sử dụng. Vậy, khi dùng các loại thuốc 3B, cần lưu ý gì? 

Công dụng và những lưu ý về tiền sử dị ứng, hàm lượng

Ba vitamin nhóm B kể trên đều là những vitamin thiết yếu, tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể để thực hiện những chức năng sinh lý quan trọng. Các vitamin này đều tan trong nước, có trong các loại rau tươi, quả, củ, men bia, thực phẩm... và được cung cấp cho cơ thể qua đường tiêu hóa. Trong điều trị, loại thuốc này thường được dùng để phòng và điều trị bệnh thiếu vitamin nhóm B với các biểu hiện như kém ăn, suy nhược cơ thể, thiếu máu, tê phù, đau dây thần kinh...

Thuốc dạng tiêm được dùng phổ biến hiện nay là becomplex hoặc trivit B. Nhiều biệt dược ngoại nhập khá đắt tiền như terneurin H5000, Neurobion, Becofort... Ngoài tác dụng điều trị kể trên, các loại thuốc tiêm 3B liều cao còn được dùng điều trị triệu chứng các chứng đau thần kinh không rõ nguyên nhân, viêm dây thần kinh, đau dây thần kinh tọa, đau lưng, rối loạn do nghiện rượu lâu ngày... 

Tuy nhiên khi sử dụng các chế phẩm thuốc tiêm 3B cần lưu ý tiền sử dị ứng của người dùng thuốc với các thành phần của thuốc. Vitamin B1, B12 có thể gây sốc phản vệ chết người. Các thuốc tiêm 3B chỉ sử dụng khi có chỉ định của thầy thuốc và cần chú ý cách đưa thuốc vào cơ thể sao cho an toàn nhất với các phương tiện cấp cứu có sẵn để đề phòng tình trạng quá mẫn cảm với thuốc. Vì vậy việc sử dụng vitamin 3B dạng tiêm chỉ nên thực hiện trong các cơ sở y tế có nhân viên được đào tạo và có bác sĩ theo dõi. Không nên lạm dụng các loại thuốc này như là một loại thuốc bổ có thể dùng cho mọi người.

Dạng thuốc uống vitamin 3B có nhiều dạng bào chế như viên nén, viên bao phim, viên capsule... Người dùng thuốc cần lưu ý đến hàm lượng của từng loại vitamin trong mỗi chế phẩm vì giá của các thuốc này rất khác nhau. Chẳng hạn một viên 3B của Công ty dược Bình Định có tên là Neutrivit chỉ có giá 35 đồng, mua một vỉ 30 viên chỉ có 1.000 đồng; Nhưng có loại viên 3B khác chứa hàm lượng thuốc cao hơn giá từ 3.000-5.000 đồng một vỉ 10 viên. Một số thuốc trong thành phần ngoài 3 vitamin nói trên còn có thêm hoạt chất khác, nên giá thuốc cũng cao hơn. 

Sự phối hợp thuốc và đường dùng

Các thuốc 3B rất hay được dùng kèm với thuốc kháng sinh trong các đơn thuốc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn. Các loại thuốc 3B này lại thường đặt tên biệt dược khác nên nhiều người không biết đó là các vitamin nhóm B. Đã có trường hợp bệnh nhân có tiền sử dị ứng với B1, cứ uống vitamin B1 vào là người nổi mẫn đỏ. Nhưng do không biết loại viên thuốc tên là neurozinceng 3B có vitamin B1 trong thành phần nên đã bị dị ứng khi dùng thuốc này. Vì vậy cần thận trọng khi dùng thuốc 3B bổ trợ.

Cần lưu ý khi sử dụng và bảo quản các loại viên thuốc 3B. Thuốc rất dễ bị ẩm mốc ngay cả khi vỉ thuốc vẫn còn kín do độ ẩm của nước ta khá cao. Các thuốc vitamin 3B dạng tiêm được khuyến cáo chỉ nên dùng để tiêm bắp, không được tiêm tĩnh mạch.

Trong thực tế điều trị, việc sử dụng 3 thuốc riêng lẻ vitamin B1, vitamin B6 và vitamin B12 hay sử dụng sản phẩm bào chế gộp cả 3 loại thuốc đó vào một dạng thuốc không có sự khác biệt về hiệu quả điều trị. Một số tài liệu lâm sàng còn cho thấy việc phối hợp như vậy chẳng những không cần thiết mà còn tăng chi phí tiền thuốc cho bệnh nhân. Các vitamin đều là những thuốc gốc có giá rất rẻ. Khi nhà sản xuất phối hợp cả 3 vitamin trong một dạng thuốc, họ thu được lợi nhuận cao hơn vì giá bán thuốc 3B đã được nâng lên gấp hàng trăm, thậm chí là hàng trăm nghìn lần so với dạng thuốc vitamin đơn chất. 

Theo GS. Hoàng Tích Huyền, bộ môn Dược lâm sàng Đại học Dược Hà Nội, nếu dùng đồng thời vitamin B1 với vitamin B6 thì pyridoxin sẽ ngăn cản quá trình photphorin hóa của thiamin, tức là cản trở vitamin B1 chuyển thành dạng có hoạt tính sinh học. Đây là một tương tác đối kháng hóa học nên tránh. Tuy nhiên trong thực tế thì trên thị trường hiện nay xuất hiện ngày càng nhiều các dạng thuốc 3B với tỉ lệ phối hợp các vitamin rất khác nhau. Cũng theo GS. Huyền, nếu trộn lẫn vitamin B1 với vitamin B12 trong một bơm tiêm sẽ có khả năng tạo thành sản phẩm gây dị ứng cho người dùng thuốc.

Không nên trộn vitamin B12 với bất cứ một vitamin nào vì ion coban sẽ phá hủy các vitamin khác. Việc sử dụng các biệt dược 3B với liều cao gấp hàng nghìn lần nhu cầu tự nhiên của cơ thể để điều trị các chứng đau thần kinh không rõ nguyên nhân là điều trị theo kinh nghiệm chứ không có thực nghiệm chứng minh khoa học. Tất nhiên, khi bào chế các dạng thuốc phối hợp 3B, người ta đã phải sử dụng tá dược đệm để hạn chế các tương kỵ hoá học nếu có. Có lẽ vì thế mà các dạng thuốc tiêm 3B nhập ngoại thường có giá bán rất cao, lên đến hàng trăm nghìn một đơn vị thành phẩm. Nếu sử dụng các loại thuốc này, rõ ràng tính an toàn và hiệu quả kinh tế là không phù hợp với mục tiêu dùng thuốc hiện nay.

Nếu không thật sự cần thiết, không nên sử dụng chế phẩm phối hợp 3B mà nên sử dụng các thuốc riêng lẻ của mỗi loại vitamin. 
(Theo VNDOC 's Blog Sưu Tầm)