Ăn uống của tuổi học đường: Chuyện không nhỏ

Tuổi học đường được tính từ khi bắt đầu được gọi là học sinh cho đến khi rời khỏi ghế nhà trường. Thời gian này kéo dài khoảng trên dưới 15 năm. Điều kiện cần chú ý là toàn bộ tuổi học đường đều liên quan đến các giai đoạn phát triển thể chất của đời người. 

Đây là thời gian quyết định sự phát triển tối đa các tiềm năng di truyền liên quan đến tầm vóc, thể lực, trí tuệ, là thời gian hình thành các thói quen hầu như sẽ lưu giữ suốt cuộc đời trong đó có chuyện ăn uống, vận động, lối sống... Đầu tư vào nguồn nhân lực trong xã hội không thể không quan tâm đến vấn đề dinh dưỡng tuổi học đường.

Khi trẻ đến trường, mối quan tâm hàng đầu của trẻ và gia đình là kết quả học tập. Vì thế, tùy theo cách suy nghĩ và điều kiện cụ thể của từng gia đình, chuyện chăm sóc, ăn uống của trẻ sẽ diễn ra theo nhiều hướng khác nhau.

Ăn "thiếu"

Đối với số trẻ vốn khảnh ăn, không thích thú mấy chuyện ăn uống, thì học là lý do tốt nhất để... không phải ăn. Những trẻ hiếu động, ham học hỏi, đôi khi cũng mải mê học những điều mới lạ mà... quên mất chuyện ăn uống. Chương trình học và thời gian tăng dần khi trẻ lên các lớp lớn hơn và làm trẻ đôi khi ăn ít đi, thậm chí không có thời gian dành cho việc ăn uống. 

Đối với những trẻ học các cấp học lớn, kiến thức và khuynh hướng về dinh dưỡng của trẻ đôi khi phụ thuộc vào... phim ảnh, vào các thần tượng điện ảnh hay ca nhạc nhiều hơn là các vấn đề liên quan đến sức khỏe. Trong khi đó, nhu cầu về dinh dưỡng thì lại tăng lên do độ tuổi của trẻ ngày càng lớn hơn, nhu cầu cho sự phát triển thể chất ngày càng nhiều hơn và để đáp ứng cho việc gia tăng hoạt động về trí não. Vì vậy lúc này nguy cơ trẻ bị suy dinh dưỡng (SDD) cũng sẽ tăng lên nhiều nếu trẻ không được theo dõi và chăm sóc đầy đủ về dinh dưỡng. 

Theo số liệu điều tra qua các năm của Trung tâm dinh dưỡng thành phố Hồ Chí Minh về tình trạng dinh dưỡng của học sinh các cấp, tỷ lệ SDD cao nhất trong tuổi học đường tập trung vào nhóm học sinh cấp III (trên 26%). Ở các cấp học nhỏ hơn, tỷ lệ này thấp hơn (12,5%) và đang có khuynh hướng giảm dần phù hợp với mức giảm SDD trẻ em trong cộng đồng mặc dù với tốc độ chậm hơn thời gian trước đây.

Ăn "thừa"

Với những trẻ được cưng chiều, được sự chăm sóc lo lắng quá mức của gia đình, lại có "tâm hồn ăn uống" và điều kiện dư thừa về thực phẩm thì mọi chuyện ngược lại, nguy cơ béo phì lại là vấn đề cần chú ý. Trẻ đã lớn nên thường thích tự chọn các loại thức ăn theo ý mình và các thức ăn mà đa số trẻ có khuynh hướng ưa thích là thức ăn khô, ngọt, béo... là những thực phẩm có năng lượng cao. 

Khuyến khích trẻ tham gia các 

hoạt động thể thao cho 

sự phát triển toàn diện
Nguồn: tendringdc.gov.uk


Nguy cơ béo phì càng cao hơn ở trẻ học bán trú do thời gian ngồi học nhiều hơn thời gian vận động, không gian dành cho vận động cũng không có, về đến nhà thì chỉ kịp ăn tối, xem tivi và ngủ. Tâm lý bố, mẹ, ông, bà lại rất thương vì xa trẻ suốt ngày nên có miếng ngon nào cũng để dành cho. Béo phì tập trung vào học sinh ở các lớp nhỏ và đang có khuynh hướng gia tăng ngày càng nhanh hơn. Ở các trường bán trú, tỷ lệ học sinh béo phì cao gấp đôi so với tỷ lệ SDD. Thực trạng này thật ra cũng đang bi quan chẳng kém gì so với trước đây, khi cứ hai đứa trẻ thì có một bị SDD, nếu không muốn nói là nguy hiểm hơn, vì béo phì ở trẻ em dẫn đến hàng loạt các nguy cơ cho sức khỏe sau này.

Vậy ăn thế nào là “đủ”?

Chuyện ăn uống của bọn trẻ thật ra không dễ nhưng cũng chẳng khó. Chúng chỉ cần ăn một cách bình thường, tức là không chăm sóc một cách quá đáng, không thờ ơ quá đáng. 

Với những trẻ biếng ăn, kém ăn, nên bố trí cho trẻ ăn thêm các bữa phụ vào các lúc giải lao giữa các giờ học bằng bất kỳ loại thực phẩm nào trẻ ưa thích và có thể ăn được như sữa, chuối, khoai, bánh... Bữa chính ăn gộp nhiều loại thức ăn và nên cho trẻ ăn theo ý thích của chúng thì tốt hơn là cho ăn theo ý thích của bố mẹ. Một tô mì gói có thêm ít thịt và rau, hay một chiếc bánh chưng nhỏ hoàn toàn có thể thay thế một chén cơm với đủ thứ thịt, cá, canh rau trong bữa ăn chính của trẻ. Cơm với muối vừng, muối lạc thì bổ cũng không kém cơm với thịt bò... 

Còn với những trẻ có nguy cơ thừa cân, béo phì nên thay sữa béo bằng sữa gầy, thay bánh kẹo bằng trái cây, thức ăn đừng chiên xào nhiều dầu mỡ mà đem hấp, luộc, nướng... Vận động luôn tốt cho mọi đứa trẻ, nên dành thời gian cho trẻ vui chơi, tập thể dục thể thao, sinh hoạt đội nhóm để tập giao tiếp với xã hội. 

Chuyện dinh dưỡng và học tập là chuyện lâu dài, cần thường xuyên tập cho trẻ cách ăn uống và thói quen học tập trong suốt cả năm, tránh sự thay đổi đột xuất vào mùa thi cử. Mùa thi vẫn cho trẻ ăn bình thường, nếu thời gian học có tăng lên thì thêm cho trẻ một vài bữa phụ là đủ. Tránh học ban đêm và ngủ ban ngày, lâu ngày sẽ tạo thói quen về mặt sinh lý. Có trẻ buồn ngủ đến mức ngủ gật trong phòng thi vì bình thường giờ đó cơ thể đã quen với giấc ngủ. Thức đêm học bài thường được cho là dễ học hơn, nhưng đâu có nơi nào tổ chức thi vào giữa đêm khuya, nên đâu cần để cơ thể trẻ quen với việc tỉnh táo, minh mẫn vào giờ đó? Trước buổi thi, nếu quá căng thẳng trẻ không ăn được thì cũng đừng có ép. Cho trẻ ăn nhẹ, lỏng, dễ nuốt là tốt nhất.

(SK&ĐS)