Bữa ăn cho học sinh cấp 1

"Một bữa ăn học đường cân đối cho tất cả trẻ em là sự đầu tư tốt nhất mà chúng ta có thể làm được vì sức khỏe, sự giáo dục và phát triển xã hội toàn cầu trong tương lai". (George Mc Govern).

Vấn đề cần được quan tâm

Nhiều nghiên cứu khác nhau trên thế giới trong các thập kỷ qua và kinh nghiệm thực tiễn ở những quốc gia có triển khai bữa ăn nhà trường như: Nhật Bản, Hàn Quốc… cho thấy bữa ăn học đường là yếu tố quan trọng tác động đến tốc độ tăng trưởng cũng như khả năng học tập sáng tạo của trẻ. Sự cải thiện tầm vóc đáng kể của người Nhật Bản trong khoảng 30 năm sau chiến tranh Thế giới II là một thành quả mà "Bữa ăn trưa học đường" là chương trình tác động nhiều nhất. 

Hiện nay, ở Việt Nam việc đưa dinh dưỡng vào trong học đường rất được sự quan tâm ở ngành học mầm non. Tuy nhiên sự quan tâm này giảm dần cho các cấp học lớn hơn. Học sinh cấp một là lứa tuổi chuyển tiếp, phát triển nhanh về thể lực lẫn trí lực nên việc tổ chức bữa ăn học đường phải được chú ý đúng mức. Tại TP. HCM, hiện nay có tất cả 436 trường tiểu học, trong đó hơn một nửa số trường (239) có tổ chức bữa ăn bán trú cho học sinh. Hầu hết các trường đã xây dựng được bếp ăn tại trường, các trường còn lại nhờ các công ty cung cấp suất ăn công nghiệp chuẩn bị bữa ăn cho các học sinh của mình.

Bắt đầu từ sự chuẩn bị chu đáo

Để tổ chức bếp ăn tại trường cần phải có sự đầu tư về cơ sở vật chất như: nhà bếp, nhà ăn, nguồn nước… Đội ngũ bếp trưởng và cấp dưỡng được đào tạo bài bản. Phần lớn các trường khi được xây dựng thường quan tâm đến mặt bằng phục vụ cho việc dạy và học nên khi có nhu cầu tổ chức bữa ăn bán trú, các trường chủ động huy động nguồn kinh phí và thiết kế mặt bằng cho việc tổ chức bếp ăn hay nhà ăn… Một số trường có mặt bằng khiêm tốn nên sử dụng luôn phòng học của các em hoặc hành lang có mái che làm nơi ăn sau khi sắp xếp mọi thứ cho thích hợp.

Làm thế nào để bữa ăn cho học sinh đảm bảo đủ nhu cầu năng lượng và đủ chất? Ban Giám hiệu và các nhân viên bếp phải tham gia lớp tập huấn về việc tổ chức bữa ăn như thế nào là đủ năng lượng, đủ chất dinh dưỡng, đồng thời đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Để giúp cho các em học sinh thích thú hơn với bữa ăn tại trường, thực đơn được các thầy cô hoặc bếp trưởng thiết kế đa dạng và thay đổi hàng ngày, hàng tuần. Các bữa ăn tại trường hiện nay cung cấp khoảng 1/3 nhu cầu năng lượng hàng ngày cho học sinh.

Điều không thể bỏ qua

Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là vấn đề quan tâm của các trường tiểu học có bữa ăn bán trú. Vì nếu thức ăn, nước uống không an toàn thì sức khỏe của học sinh sẽ không được đảm bảo, đồng thời có thể ảnh huởng đến niềm tin của phụ huynh đối với nhà trường. Tất cả các trường có tổ chức bếp ăn đều phải tuân theo nguyên tắc bếp một chiều và các nhân viên bếp phải được kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm, để đảm bảo chỉ có những người không có bệnh mới trực tiếp tham gia chế biến cũng như chuẩn bị thức ăn. 

Nguồn thực phẩm cung cấp cho trường thường do các cơ sở có tư cách pháp nhân với nguồn gốc xuất xứ thực phẩm rõ ràng, có hợp đồng mua bán, cũng như ràng buộc trách nhiệm về an toàn thực phẩm. Việc kiểm tra tiếp phẩm mỗi ngày và các quy định vệ sinh về dụng cụ chế biến, chứa thức ăn thường được Ban Giám hiệu trường theo dõi chặt chẽ. 

Tuy nhiên, việc lưu mẫu thực phẩm sau khi chế biến ở một số trường có bếp ăn chưa phản ánh đúng ý nghĩa của nó. Các thực phẩm để lưu mẫu thường được đặt trong ngăn mát của tủ lạnh, ở điều kiện nhiệt độ như vậy sẽ giúp cho vi khuẩn phát triển. Vậy nên lưu mẫu như thế nào? Thức ăn sau khi chế biến, trước khi phục vụ, tất cả các món ăn phải được lấy mẫu giữ trong các dụng cụ bảo quản đã được tiệt trùng (100ºC trong 15 phút) rồi đặt ngay vào tủ đông (từ 0ºC trở xuống âm độ). Với điều kiện bảo quản như vậy, mẫu thức ăn sẽ được giữ nguyên hiện trạng nhằm phục vụ cho việc kiểm tra mặt vệ sinh an toàn thực phẩm, ngoài ra còn giúp cơ quan chức năng điều tra tìm ra nguyên nhân ngộ độc nếu có xảy ra.

Tình hình thực tế

Theo kết quả từ một điều tra thói quen ăn uống của học sinh cấp 1 tại TP. HCM năm 2002, vẫn còn 5,4% trẻ đến trường với cái bụng rỗng mà lý do chủ yếu là do không có đủ thời gian để ăn sáng. Hiện nay, bữa ăn học đường tại các trường tiểu học bao gồm: bữa ăn trưa và bữa ăn xế, cho thấy có nhu cầu tổ chức luôn bữa ăn sáng cho các em tại trường. Bữa ăn sáng là nguồn nhiên liệu để bắt đầu một ngày làm việc và học tập. Bữa ăn sáng tại trường sẽ giúp các em có thời gian ăn sáng phù hợp hơn, gia đình không phải cập rập chuẩn bị bữa ăn sáng mà đôi khi đó chính là nguyên nhân làm cho các em trễ giờ học.

Hiệu trưởng ở một trường tiểu học có bữa ăn bán trú 7 năm nói lên suy nghĩ của cô về hiệu quả của bữa ăn bán trú tại trường mình: "Học sinh của chúng tôi tập được thói quen tuân thủ giờ giấc ăn, nghỉ ngơi và chủ động tự lo bữa ăn cho chính mình. Ngoài ra, việc ăn ở trường sẽ có thời gian cho các em nghỉ ngơi trước khi bước vào giờ học chiều". Một hiệu trưởng của trường tiểu học ở vùng ven nói lên tâm huyết việc tổ chức bữa ăn bán trú: "Chúng tôi rất quan tâm đến việc ăn uống cho học sinh, vì các em tuy kinh tế gia đình có khác nhau nhưng vẫn được hưởng chế độ ăn như nhau. Và chúng tôi cũng cân nhắc tính toán để với số tiền tuy khiêm tốn, các em vẫn có được bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng mà có khi các em không có được khi ăn ở nhà". Còn các em nghĩ gì khi nhà trường là căn nhà thứ hai của các em? "Em thích ăn ở trường hơn vì có nhiều bạn nên ăn vui hơn với lại bữa nào cũng có món ăn ngon".

Bữa ăn học đường hiện nay tại các trường tiểu học đã đáp ứng phần nào nhu cầu chăm sóc thể chất cho các em đặc biệt đối với những phụ huynh không có nhiều thời gian chăm sóc trẻ tại nhà. Tuy nhiên, với mục tiêu lâu dài xây dựng con người Việt Nam có tầm vóc và thể lực tốt, không thua kém các dân tộc khác trên thế giới và là một nguồn nhân lực để phát triển một quốc gia, thiết nghĩ nhà nước cần phải có sự đầu tư chương trình dinh dưỡng trong học đường và xem đó là một yếu tố của nền giáo dục nước nhà.

(Theo VNDOC's Blog sưu tầm)