Xét nghiệm sai do hướng dẫn qua loa

Sau bài báo "Xét nghiệm y khoa sai: người bệnh dài cổ chờ khắc phục", tòa soạn báo Tuổi Trẻ tiếp tục nhận được những ý kiến phân tích vấn đề này. Xin giới thiệu hai ý kiến nói về khâu lấy mẫu xét nghiệm.

Khó hiểu

Xét nghiệm nước tiểu giúp chẩn đoán một cách tương đối chính xác các bệnh lý về thận, gan, tuyến nội tiết, chuyển hóa của các chất trong cơ thể, về thai sản, sự bài tiết của các thuốc đưa vào cơ thể, chẩn đoán nhiễm khuẩn, ký sinh trùng. Tùy theo yêu cầu xét nghiệm mà có cách lấy nước tiểu cụ thể. Ở đây chỉ nêu hai trường hợp lấy nước tiểu. 

Với cách lấy mẫu nước tiểu gửi làm xét nghiệm phân tích thông thường phải rửa sạch cơ quan sinh dục ngoài, cho bệnh nhân tiểu bỏ nước tiểu đầu, chỉ lấy phần giữa, cho vào lọ sạch vô trùng gửi ngay cho phòng xét nghiệm.

Còn với cách lấy mẫu nước tiểu 24g thì trong bình đã có chất bảo quản sẵn (không được đổ đi). Ban đầu đi tiểu bỏ hết. Sau đó trong thời gian này tiểu được bao nhiêu cho hết vào bình, lắc đều sau đó mang đến phòng xét nghiệm, ghi thời gian lấy mẫu trong 24 giờ…

Tuy nhiên đôi khi gặp phải các sai sót chủ quan làm ảnh hưởng kết quả xét nghiệm. Đó là do nhân viên xét nghiệm không hướng dẫn bệnh nhân, hoặc có hướng dẫn nhưng qua loa, chủ quan, khó hiểu. Cũng có thể do người bệnh chủ quan, làm không đúng theo lời dặn: ghi sai thể tích của nước tiểu 24 giờ hoặc lấy không đủ cho 24 giờ vì bận rộn công việc chẳng hạn. Có khi lại do bác sĩ điều trị không hướng dẫn người bệnh ngưng thuốc khi làm xét nghiệm, hoặc kiêng cữ thực phẩm, thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm…

Do đó để có một kết quả xét nghiệm chuẩn, chính xác thì giai đoạn chuẩn bị, lấy mẫu rất quan trọng, phải tuân theo đúng qui trình xét nghiệm đã được hướng dẫn cụ thể rõ ràng, dễ thực hiện.

DS NGUYỄN THANH TÒNG
(phó giám đốc Trung tâm chẩn đoán y khoa Medic)

Chung chung

Đã nhiều năm trôi qua, các ngành hữu quan dường như vẫn loay hoay với việc soạn dự thảo, xây dựng lộ trình... mà chưa có hành động cụ thể nào chấn chỉnh lại việc thực hiện các xét nghiệm để đảm bảo cho ra các kết quả chính xác nhất. Và quan trọng là đạt được các chuẩn mực mà nhiều bệnh viện, nhiều bác sĩ tin tưởng. 

Xin hãy bắt tay vào các việc đơn giản nhất, không cần dự thảo, không cần xin ý kiến của ban ngành nào cả. Ví dụ ở khâu đầu tiên là lấy mẫu bệnh phẩm (có khoảng sai số lớn nhất là 68% - báo Tuổi Trẻ 13-2). Theo tôi, chỉ cần các nhân viên y tế đem hết các điều đã học từ sách vở, từ nhà trường để áp dụng vào thực tế của bệnh viện hay phòng xét nghiệm là đã giảm thiểu đáng kể những sai sót này. Thật vậy, chúng ta dễ dàng bắt gặp những lời phán bảo chung chung của nhân viên y tế:

- Lấy phân vào lọ này, mai mang tới .

- Đi tiểu vào đây rồi đem để đằng kia nha!

- Sáng mai nhịn ăn sáng, có mặt ở đây lúc 7g để lấy máu nghe.

Do thiếu hướng dẫn rõ ràng và cẩn thận, bệnh nhân đã lấy các mẫu không đúng nguyên tắc, việc cho ra kết quả không chính xác là điều đương nhiên!

Chúng tôi đã gặp những trường hợp như sau: bệnh nhân lấy mẫu phân từ chiều hôm trước, và đợi đến sáng hôm sau mới mang đến phòng xét nghiệm. Bệnh nhân khác thì đi cầu bình thường trong bồn cầu, rồi lấy mẫu từ dưới bồn lên. Trường hợp khác lại lấy nước tiểu khi đang kỳ kinh nguyệt. Khi được dặn nhịn ăn sáng để lấy máu xét nghiệm, thì chỉ nhịn ăn nhưng vẫn uống cà phê sữa hay không ăn sáng mà ăn lúc khuya thôi!

Rõ ràng vai trò của nhân viên y tế vô cùng quan trọng, góp phần đem đến sự chính xác cho các kết quả xét nghiệm. 

MAI TRANG
(nhân viên y tế quận 1)