Sống yên khi rét quá, nóng quá

Trời rét, nhớ mặc quần áo bó sát người trước đã -Ảnh: Trần Việt

Miền Bắc đang rét trở lại. Trước đó nhiều người chết vì rét đậm, rét hại. Ngược lại, những tháng hè gay gắt nóng cũng có nhiều người chết. Bệnh viện trong những ngày như thế đều chật ních bệnh nhân. Tất cả đều là nạn nhân của sự thay đổi nhiệt độ quá mức.

Cơ thể con người có một cơ chế điều hòa thân nhiệt khá tuyệt vời và lúc nào cũng giữ nhiệt độ cơ thể ở mức 37OC. Ở nhiệt độ này, mọi hoạt động của cơ thể sẽ ở mức độ hoàn hảo. Mức thân nhiệt này luôn cao hơn nhiệt độ ngoài môi trường lý tưởng. 

Nếu nhiệt độ bên ngoài giảm dưới mức cho phép, các mạch máu dưới da sẽ co lại và giúp cơ thể lấy lại khả năng cân bằng về thân nhiệt. Hoạt động này cần năng lượng, đặc biệt là năng lượng lấy từ chất béo. Chính vì vậy, những cư dân ở xứ lạnh như người Eskimo trong khẩu phần ăn hằng ngày đều có nhiều mỡ động vật.

Tuy nhiên, nếu cái lạnh kéo dài và nhiệt độ xuống quá thấp, khả năng tự điều hòa thân nhiệt sẽ bị ảnh hưởng, và đến một lúc nào đấy cơ thể sẽ mất hẳn khả năng này. Hậu quả là con người sẽ bị bệnh, đặc biệt ở người già và trẻ em. Các bệnh do lạnh kéo dài thường là bệnh về đường hô hấp, hay gặp nhất là viêm phổi, cảm lạnh và đột tử.

Trong một trạng thái ngược lại, vào mùa hè nóng bức khi mà nhiệt độ có ngày trong bóng râm trên 40OC thì cũng có khá nhiều người bị bệnh và nhiều người tử vong. Nóng quá làm các mạch máu của cơ thể dãn nở quá mức, mất nước qua mồ hôi và hơi thở, nếu không được bù lại kịp thời bằng nước uống và những loại thực phẩm có nhiều nước sẽ dẫn đến rối loạn nước và điện giải. Bệnh nhân ngất xỉu mà người dân thường gọi là say nắng. Chữa say nắng cũng không có gì là khó lắm, chỉ cần nghĩ đến nó và có những sơ cứu căn bản là đủ. 

Nhưng không phải người nào cũng vượt qua được. Nhiều người già cơ chế điều nhiệt không còn hoàn hảo hay ở trẻ em khi mọi hoạt động của cơ thể chưa thật hoàn chỉnh, thường là những nạn nhân đầu tiên của nắng nóng quá mức.

Dừng bước trước nhà tắm

Không tắm nước lạnh sau khi xông hơi

Không thay đổi nhiệt độ một cách quá đột ngột. Với những người thích xông hơi, nhiều công trình nghiên cứu cho thấy không nên xông hơi quá ba lần trong một tuần, mỗi lần không quá 20 phút và không tắm nước lạnh ngay sau xông hơi. Tốt nhất là lau khô người và chỉ được tắm nước lạnh sau sáu giờ. Điều này là một yếu tố rất quan trọng đề phòng đột tử trong phòng xông hơi mà không phải nơi xông hơi nào cũng biết và thông báo cho khách hàng.

Có người giữa trưa hè nắng nóng về đến nhà là lao vào nhà tắm giội ngay vài gáo nước và đã đột tử ngay từ gáo nước thứ hai. Có những người trời đang rét căm căm vài ngày chưa tắm, đi xa mới về người còn vương bụi đường vào nhà tắm ngay với nước nóng và cũng đột tử vì sự thay đổi nhiệt độ quá đột ngột. Lại có những quí ông chết ngay trong phòng xông hơi vì tim phải làm việc quá sức khi nhiệt độ môi trường thay đổi.

Phần lớn nạn nhân này đều có những nguy cơ tim mạch tiềm ẩn, có thể là bẩm sinh hoặc mắc phải như hẹp tắc động mạch vành tim. Khi có sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, để cơ thể thích ứng và duy trì thân nhiệt ở mức 37OC, trái tim phải làm việc quá mức để bơm máu ra ngoại vi, hoặc sự co mạch đột ngột trong trường hợp giá lạnh và thế là chuyện gì phải đến sẽ đến.

Một cách giữ gìn sức khỏe tốt nhất khi thay đổi nhiệt độ là có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Vào mùa rét nên ăn thêm chất béo vì năng lượng từ chất béo giúp cơ thể con người chống chọi lại với cái lạnh ghê người của những đêm trường đông giá. Cũng đừng vì quá sợ bệnh tim mạch mà không dám ăn thêm một tí mỡ lợn hay mỡ động vật khác. Một chút chất béo cho bữa ăn làm tăng thêm vị ngon, lại giúp chống được cái lạnh của trời đất vốn bao nhiêu năm nay vẫn thế.

Mùa hè phải uống nước đủ, ăn các loại thức ăn nhẹ và nhiều vitamin, đặc biệt là rau xanh và trái cây tươi. Kinh nghiệm dân gian cho thấy trong một số trường hợp làm việc ở môi trường nắng nóng phải cho mọi người uống nước có thêm chất muối để cân bằng về điện giải.

Nhiều áo quần, chưa ấm

Ăn mặc đúng cách cũng làm giảm bớt tác hại của giá lạnh hay nóng bức quá mức. Chúng ta đừng hiểu nhầm rằng cứ quấn thật nhiều áo là ấm, và cứ cởi trần ra là có thể chống chọi với cái nóng đến ghê người.  

Kinh nghiệm của nhiều xứ sở khác nhau trên thế giới cho thấy khi trời quá lạnh, mọi người nên mặc một bộ đồ tuy mỏng nhưng phải bó sát vào người như bộ đồ dệt kim đông xuân, phía ngoài có thể khoác thêm các loại áo ấm khác. Trang phục bó sát người sẽ giúp giữ nhiệt rất tốt. Trời nóng, mấy ông hoàng của xứ sở ngàn lẻ một đêm mặc rất nhiều quần áo, lại quấn cả một chiếc khăn to tướng trên đầu nữa. Ai nhìn cũng thấy sợ nhưng chính những quần áo này giúp cơ thể cân bằng nhiệt với bên ngoài.

Khí hậu đang thay đổi theo hai chiều hướng một là nóng quá, hai là lạnh quá. Có thể do qui luật tất nhiên trong sự phát triển của trái đất hay do sự tàn phá môi trường của con người. Chúng ta biết được một số vấn đề cơ bản để chống lại qui luật khắc nghiệt của thiên nhiên và để tồn tại. 

(VNDOC 's Blog - Theo TT)

http://songkhoe.byethost13.com/