Vẫn thiếu iôt

Sau 10 năm tuyên truyền sử dụng muối iôt, vẫn có thể nói thiếu iôt tại VN là thực tế không thể phủ nhận.

Iôt là một trong những nguyên tố vi lượng rất quan trọng đối với cơ thể, và cũng như những yếu tố quan trọng khác, thiếu và thừa iôt quá mức đều gây ra những rối loạn có hại đối với sức khỏe. Hằng ngày, iôt được cung cấp vào cơ thể qua con đường chính là thực phẩm và một phần rất nhỏ qua nước uống. Nhu cầu iôt của cơ thể khác nhau theo tuổi và giai đoạn sinh lý. 

Có thể nói tác hại nghiêm trọng nhất của thiếu iôt là những tác động đến sự phát triển của các tế bào thần kinh từ giai đoạn còn là bào thai và ba năm đầu đời. Thiếu iôt trong giai đoạn này (do người mẹ không được cung cấp đủ iôt) làm các tế bào thần kinh của bào thai và trẻ giảm phát triển về số lượng và hạn chế về chức năng dẫn đến đần độn, chậm phát triển trí tuệ, giảm trí thông minh... Bướu cổ là hậu quả nhẹ nhất của thiếu iôt. Cùng với chỉ số iôt bài xuất qua nước tiểu, chỉ số về bướu cổ được sử dụng để đánh giá tình trạng thiếu iôt của một cộng đồng.

Thừa và thiếu

Bà bầu cần nhiều iôt nhất

Theo WHO, hằng ngày trẻ em dưới 6 tuổi cần 90mcg iôt; trẻ 6-12 tuổi cần 120mcg iôt; trẻ em dậy thì và người trưởng thành cần 150mcg iôt; phụ nữ mang thai, nuôi con bằng sữa mẹ cần 250mcg iôt (cho cả mẹ và bào thai hoặc con). 

Đánh giá thu nhận iôt của một người hoặc của cộng đồng qua lượng iôt bài xuất qua nước tiểu. Theo WHO, lượng iôt bài xuất qua nước tiểu ở trẻ em tuổi học đường dưới 100mcg trong một lít nước tiểu là thiếu iôt, dưới 50mcg là thiếu mức độ trung bình, và dưới 20mcg là thiếu nặng. Ở phụ nữ có thai nếu iôt bài xuất qua nước tiểu dưới 150mcg trong một lít nước tiểu là thiếu iôt.

Khi sử dụng quá nhiều iôt sẽ gây ra thừa iôt. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thu nhận iôt hằng ngày cao nhất mà cơ thể dung nạp được là 1.000mcg. Các chuyên gia khuyến cáo thu nhận iôt ở người trưởng thành hằng ngày không nên vượt quá 500mcg. Lượng iôt bài xuất qua nước tiểu ở trẻ em trên 200mcg trong một lít nước tiểu phản ảnh thu nhận iôt cao hơn nhu cầu, và trên 300mcg trong một lít nước tiểu là thừa iôt. Tùy tình trạng bệnh lý tuyến giáp có sẵn của từng cá thể mà thừa iôt có thể gây bướu cổ, thiểu năng giáp... 


Trong thực tế, người ta đã phát hiện thừa iôt gây ra khoảng 10% bướu cổ ở những người dân sống tại quần đảo Hokkaido (Nhật Bản), nơi có thu nhận iôt hằng ngày lên đến 2.000mcg (chủ yếu iôt được cung cấp từ các thực phẩm chế biến từ rong biển).

Năm 1993, Bộ Y tế VN với sự hỗ trợ của chuyên gia WHO đã nghiên cứu thiếu iôt trên phạm vi toàn quốc. Bộ công bố bệnh bướu cổ trẻ em là 22,4%, lượng iôt niệu bài xuất qua nước tiểu là 32mcg trong một lít nước tiểu, và kết luận 94% người dân VN đang sống trong vùng có nguy cơ bị thiếu iôt. Những nghiên cứu tiếp sau đó tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam bộ đều khẳng định tình trạng thiếu hụt iôt trong khu vực với bệnh bướu cổ của trẻ em từ 10-25%, lượng iôt bài xuất qua nước tiểu ở mức 20-50mcg trong một lít nước tiểu. 

Đất bạc màu

Hiện nay, sau hơn 10 năm tuyên truyền sử dụng muối iôt thì lượng iôt bài xuất qua nước tiểu của trẻ em tại đồng bằng sông Cửu Long và miền Đông Nam bộ mới đạt tương đương 60mcg và 109mcg trong một lít nước tiểu. Như vậy, có thể nói thiếu iôt tại VN là thực tế không thể phủ nhận. 

Các nghiên cứu trên thế giới về sinh thái học đã chứng minh những vùng đất bị xói mòn, bạc màu, thường xuyên bị lụt lội, băng hà... là những vùng đất rất nghèo iôt do iôt bị rửa trôi. Động thực vật được nuôi trồng trên những vùng đất này có hàm lượng iôt rất thấp, và hiển nhiên nếu chúng ta sử dụng các thực phẩm này sẽ không được cung cấp đủ nhu cầu iôt, bất kể chúng ta đang sống ở đâu, thành phố hay ven biển. Lượng iôt có trong hải sản nhiều hơn lượng iôt có trong rau, hoa quả, thịt, sữa... nhưng thực tế không phải ai cũng thường xuyên có đầy đủ thực phẩm này để sử dụng. 

Hi vọng với những thông tin trên, người dân có thể yên tâm sử dụng muối iôt mà không sợ bị thừa iôt. Lượng iôt được đưa vào muối để người dân sử dụng đã được tính toán để cả những người thật sự không bị thiếu iôt vẫn sử dụng an toàn. Những người có những bệnh lý đặc biệt tạm thời không nên sử dụng muối iôt (hay muối thường) sẽ được các bác sĩ tư vấn trong quá trình thăm khám bệnh.

(Theo báo Tuổi Trẻ)