Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ/Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh. Câu đối làm nôn nao lòng người những ngày giáp tết. Thế nhưng, người người đều có thể hưởng thụ vị xuân? Không, dao động đường huyết là lý do làm chúng tôi tết năm nào cũng phải trực.
Bệnh nhân đái tháo đường nhập viện vì hôn mê tăng đường huyết khá nhiều, vì hôn mê hạ đường huyết cũng không ít. Ba nguyên nhân chính gây bất ổn đường huyết là: thừa, quên và không cân bằng. Vào dịp cuối năm, mọi người ăn nhiều hơn. Bệnh nhân đái tháo đường cũng "ăn tết" nên luôn bị đe dọa tăng đường huyết.
Thức ăn không phù hợp
Một cuộc khảo sát bỏ túi vào năm 2005 tại khoa nội tiết Bệnh viện Nhân dân 115 cho thấy thực đơn ngày tết đe dọa nghiêm trọng mức đường huyết, huyết áp cũng như mỡ máu của người bệnh vì nhiều lý do.
Thứ nhất là thừa đường, mỡ, muối. Một trong các món mặn này luôn hiện diện: thịt kho hột vịt, thịt nấu đông, giò heo, giò bò, giò thủ, lạp xưởng, tai heo ngâm dấm và luôn có bánh chưng, bánh tét... Món truyền thống của ông bà ta có lẽ chế biến nhằm bù vào những thiếu hụt ngày thường nên đậm mỡ (chất béo), đường (chất bột), đạm và nhiều muối vì phải dự trữ lâu... Nhưng chưa đến tết mà đường, mỡ, huyết áp của bạn đã tăng vì những bữa ăn tiệm, ăn cưới, tất niên bởi hầu hết các loại thức ăn này đều béo và mặn. Cần nhớ thêm rằng chất béo trong hầu hết các món tết chứa béo đã bão hòa không tốt cho bệnh nhân đái tháo đường và bệnh tim mạch.
Thứ hai là thiếu rau xanh không vì chợ nghỉ tết, mà còn do rau xanh dễ bị loại bỏ khỏi thực đơn vì phức tạp mất thời gian. Đây là một yếu tố góp phần làm tăng đường huyết. 40% bệnh nhân được hỏi có ăn rau sống một bữa trong ngày, 60% có dùng ít trái cây tráng miệng, đa số bỏ mất món canh rau hữu ích hằng ngày. Dĩ nhiên để đầy bụng, lượng thiếu hụt này được bù đắp bằng chính những món ăn nấu sẵn kia.
Thứ ba, kẹo bánh mứt thì vô tư. Hầu hết thú nhận có nhấm nháp mỗi nhà một chút, đơn giản vì thói quen và phép lịch sự. "Kẹo có hơi kiêng còn bánh thì thoải mái hơn".
Quên thuốc, quên thầy
Rắc rối luôn ở chỗ khi bạn nhớ đến thì túi thuốc lại không ở kề bên. Đặc biệt nguy hiểm là quên chích Insulin đối với người đái tháo đường type 1, vì trong vòng vài ngày bạn có thể bị hôn mê do tăng đường huyết, thế là kéo cả nhà vào viện thăm nuôi! Quên thứ hai là quên đi khám bệnh và quên theo dõi đường. Kết quả là đường huyết tăng.
Ngược lại, hầu hết mọi người đều bận rộn, người đi làm bận tăng ca và giải quyết nợ nần, kẻ ở nhà mải lo sắm tết. Nhiều bệnh nhân cũng dễ bị hạ đường huyết vì quên ăn, hoặc con cái quên mất bữa ăn cho cha mẹ, đặc biệt là với các bệnh nhân đã bị tai biến không tự lo liệu được bản thân.
Vận động thể lực là một trong ba yếu tố cực kỳ quan trọng giúp điều hòa đường huyết. Mấy ai duy trì được thói quen này trong ngày tết? Tôi từng bị hố vì quen miệng đến 25 tháng chạp vẫn nhắc bệnh nhân của mình nhớ... đi bơi, trong khi các hồ bơi sắp đóng cửa. Nhiều bệnh nhân cho rằng ngày tết mà tập tành hay chạy bộ rất kỳ! Đừng quên mỗi ngày dành 15 phút vận động cho tấm thân yêu quí của mình.
Thay thịt bằng cá
Để chung hưởng hạnh phúc gia đình, đầu năm mới bệnh nhân đái tháo đường cần lưu tâm hơn đến sức khỏe của mình. Nên ăn khoảng ba bữa một ngày, hạn chế các loại thức ăn chế biến sẵn trong dịp tết, tốt nhất là ăn cơm. Hãy thay thịt bằng cá. Không nên ăn lặt vặt các loại bánh mứt, có thể thay bằng hạt dưa, hạt hướng dương, hạt điều... rất tốt cho sức khỏe mà không làm tăng đường huyết.
Hạn chế nước ngọt và các loại thức uống có cồn. Nếu ăn bánh tét hoặc bánh chưng, luôn nhớ là loại này làm tăng đường rất nhiều, chỉ ăn được một lát thay cho bữa ăn chính, đã ăn bánh thì không nên ăn thêm cơm. Mỗi bữa ăn nhiều rau, dùng thêm trái cây tráng miệng. Ăn uống đúng giờ và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Mặt khác, theo dõi đường huyết hằng ngày nếu có điều kiện.
Bạn có nhiều thứ cần quên đi vào những ngày cuối năm để bước sang năm mới. Nhưng bạn phải nhớ căn bệnh này vì bạn sống chung với nó.
Chế độ ăn dành cho người đái tháo đường
- Thành phần thức ăn tuân theo tỉ lệ 15% chất đạm, 35% chất béo, 50% chất bột đường.
- Có thể ăn các loại thức ăn giàu đường bột như cơm, mì, bún, cháo, phở, miến, bánh, các loại đậu như đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen, đậu Hà Lan... Tuyệt đối cấm hay ngừng sử dụng những thức ăn, nước uống chứa đường ngọt là đường hấp thu nhanh vào máu.
- Giảm đến mức tối thiểu lượng thức ăn chứa nhiều chất béo như: các loại thịt nguội làm từ thịt heo, thịt mỡ, phomat, dầu, khoai tây chiên.
- Ăn cá 2-3 lần trong tuần vì cá nhiều đạm nhưng chất béo lại ít.
- Hạn chế tối đa uống rượu, bia.
- Nhớ ăn đủ lượng bột đường cần thiết. Lượng thức ăn bột đường trong ngày nên chia nhỏ vào ba bữa ăn, nếu cảm thấy đói giữa hai bữa ăn chính có thể dùng thêm một bữa ăn nhẹ. Nên thay đổi thức ăn nhóm bột đường: dùng xen kẽ các loại bột củ rễ, các loại ngũ cốc.
- Ăn thêm các thức ăn có chất xơ như rau, củ, trái cây ít ngọt (bưởi, xoài, chanh...).
Hai thái độ ăn cần tránh:
- Quá kiêng khem, quá lo lắng phải nhịn ăn, giảm uống một cách vô lý.
- Quá "bất cần" coi thường bệnh, không tuân theo chế độ ăn qui định. Người đái tháo đường có thể uống sữa, cà phê miễn là cà phê và sữa không có đường ngọt. Hiện nay để tạo cảm giác ngọt cho sữa, cà phê... người ta đã sản xuất nhiều chất tạo ngọt (sweetener), đây là chất ngọt không phải là đường, không tạo năng lượng, hoàn toàn có thể dùng cho người đái tháo đường.
(VNDOC 's Blog - Theo báo Tuổi Trẻ)
0 comments:
Post a Comment