Thư giãn tâm hồn

Sau một năm làm việc cật lực, mấy ngày nghỉ đón xuân chính là lúc để tâm hồn ta lắng xuống, hóa giải cái gọi là stress thường xuyên đè nặng lên ta. 

Đón xuân, ta thường chúc nhau những điều tốt đẹp, trong đó có sức khỏe. Trong chừng mực nào đó, stress trở thành đối nghịch với sức khỏe vì nó triệt tiêu sự thư giãn tâm hồn.

Stress không phải luôn luôn là xấu. Với liều lượng vừa phải, chính stress giúp ta có sự hưng phấn, cảnh giác để đối phó lại tình huống không thuận lợi. Con người luôn sống trong môi trường có những tác nhân xâm phạm, đặc biệt các tác nhân xâm phạm về mặt tinh thần, tâm lý. 

Ví dụ trong cuộc sống mấy ai không từng bị khủng hoảng, khủng hoảng trong công việc làm ăn (như lãnh đạo một công ty có nguy cơ phá sản), trong học tập (sắp đến ngày thi mà còn nhiều bài vở học chưa xong!), trong những trở nghịch tình ái... Nhờ stress, ta có những suy nghĩ tích cực, tìm cách làm chủ thực tế, quyết tâm giải quyết khủng hoảng đó và thường là thành công trong việc vượt qua stress. 

Tuy nhiên, nếu stress cứ lặp đi lặp lại và ta không làm chủ được nó, không thích ứng với những biến đổi do nó đưa đến, cơ thể sẽ bị rối loạn về mặt thể chất và tâm thần. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh khi bị stress, cơ thể có những biến đổi mà những biến đổi này có thể trở thành nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp, nhiễm trùng, đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch. Ngoài ra, stress thường xuyên cũng dễ đưa đến các rối loạn tâm thần như: mất ngủ, suy nhược tâm thần, trầm cảm... Người bị stress cũng thường xuyên ăn uống kém, hoạt động thể chất kém và dễ tìm đến rượu, thuốc gây nghiện dùng làm phương tiện giảm thiểu stress, do đó dễ trở thành người nghiện.

Hóa giải

"Stress là chất muối thi vị của cuộc đời, thiếu nó thì không còn gì là cuộc sống. Nhưng cái hại của chất muối là nhiều khi ta sử dụng nó mặn quá độ!"

Hens Selye (người sáng lập Hội Stress quốc tế tại Canada)

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã định nghĩa: "Sức khỏe không chỉ là tình trạng không bệnh tật, mà còn là trạng thái hoàn toàn sảng khoái về thể chất, tâm hồn và xã hội". Với định nghĩa như thế, rõ ràng sức khỏe hiểu theo nghĩa toàn diện chỉ có được khi có trạng thái cân bằng hài hòa giữa cá nhân, tập thể và môi trường sống, đặc biệt khi con người thích nghi, làm chủ và hóa giải được stress lúc stress bắt đầu phát triển đến ngưỡng nguy hại. 

WHO đã xây dựng chương trình cộng tác với các nhà khoa học tại các viện, trường đại học y dược trên thế giới nghiên cứu về stress và các biện pháp phòng chống hay nói khác hơn, nghiên cứu các biện pháp thư giãn tâm hồn. "Chất lượng cuộc sống" là như thế nào sẽ được định nghĩa đầy đủ và định hướng cho việc xuất bản các sách, tài liệu hướng dẫn các thầy cô giáo dạy cho các thanh thiếu niên cách thích ứng và hóa giải stress. 

Đối với các nhà chuyên môn, sẽ được trang bị kiến thức để nhận diện stress ở người bệnh, biết các tác hại của nó và hỗ trợ khi người bệnh bị stress hành hạ. Khi người bệnh than phiền về các triệu chứng mất ngủ, tim đập nhanh, buồn vô cớ, lo lắng, hồi hộp... họ sẽ dành thời gian hỏi han về hoàn cảnh, nguyên nhân gây nên những rối loạn đó (dùng thuốc là việc đến sau).

Các nhà chuyên môn phải biết lắng nghe, cảm thông và đưa ra lời khuyên để người bệnh thư giãn, tìm cách khắc phục stress. Đương nhiên các nhà chuyên môn không thay người bệnh đưa ra cách giải quyết các vấn nạn của họ mà chỉ gợi mở, giúp họ thấu hiểu stress để tự thực hiện sự thư giãn, như tự sắp xếp công việc để có thời gian vui chơi, giải trí, chăm sóc gia đình.

Chặn lòng ham muốn 

Ở ta, có lẽ không thừa nếu các nhà chuyên môn biết vận dụng kinh nghiệm của người xưa trong việc hóa giải stress ở người bệnh. Ở nước ta danh y Tuệ Tĩnh, vào thế kỷ 14, trong tác phẩm Nam dược thần liệu đã xác định: "Thất tình (vui sướng, giận dữ, ưu phiền, sầu thảm, tư lự, sợ hãi, khiếp đảm) là nguyên nhân bên trong của mọi bệnh". 

Còn danh y Hải Thượng Lãn Ông, vào thế kỷ thứ 17, trong quyển Vệ sinh yếu quyết đề cập việc phòng bệnh, đã viết những câu sau đây: "... Nội thương bệnh chứng phát sinh/Thường do xúc động thất tình gây nên/Lợi dục đầu mối thất tình/Chặn lòng ham muốn thì mình được an/Cần nên tiết dục thanh tâm/Giữ lòng liêm khiết chẳng tham tiền tài".

Để hóa giải stress, thư giãn tâm hồn, chúng ta khắc ghi những điều Hải Thượng Lãn Ông đã viết. 

(VNDOC 's Blog - Theo báo Tuổi Trẻ)